چرا شجریان از ایران رفت

میلیون‌ها ایرانی با انتشار عکس‌های آقای شجریان در شبکه‌های اجتماعی به درگذشت وی واکنش نشان دادند تا جایی که در شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام، توییتر و فیس‌بوک، نوعی عزاداری ملی مجازی در حال برگزاری است.

محمود دولت آبادی نویسنده برجسته ایرانی با انتقاد از برخورد دولت با آقای شجریان در دهه آخر عمرش گفت: تلخی پایان زندگی شجریان به این سال آخر که خانواده و عاطفه بوده است پاک نبود. پزشكان مجرب و علم پزشكي را زنده نگهداشتند، تلخ‌تر اين بود كه خواننده برجسته ايراني در اوج كمال، از صداي بي‌نظير و حضور بي‌نظير خود توسط مردم سوگوار و اشك‌باران محروم شد.

شهرام ناظری، دیگر استاد بزرگ آواز ایران، در ویدئویی که بازخوردهای زیادی در شبکه های اجتماعی داشت، هنگام خواندن بخشی از تصنیف مورگ سحر (ترانه ای از ملک الشعرای بهار) گفت: شجریان نمی رود. دور. او هنوز در تاریخ زنده است.

این در حالی است که خبرگزاری ایسنا از محل دقیق تدفین آقای شجریان در آرامگاه فردوسی شهر طوس نوشته و گفته است که با هماهنگی های انجام شده در ماه های اخیر از جمله دستور حسن روحانی، پیکر محمدرضا شجریان به خاک سپرده شده است. قرار است پیدا شود در کنار آرامگاه مهدی اخوان الطلیحی شاعر ایران بزرگ به خاک سپرده شود و در باغ آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شود.

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران روز پنجشنبه در پیامی درگذشت آقای شجریان را تسلیت گفت و وی را هنرمندی فهیم خواند که یاد و آثارش هرگز فراموش نخواهد شد.

محمدرضا عارف عضو شورای انقلاب فرهنگی و از چهره های اصلاحات در واکنش به درگذشت این استاد موسیقی و آواز ایرانی گفت: او فقط برای این مردم و این مرز و بوم خواند و هدفی جز این نداشت. ترویج فرهنگ اصیل ایرانی در سال های اخیر مردم ایران از شنیدن صدای استاد خاخام از طریق این رسانه در ایام افطار محروم بوده اند.

فرناز فصیحی، روزنامه‌نگار ایرانی نیویورک تایمز، ویدئویی از تجمع مردم در مقابل بیمارستان جم و سردادن شعارهایی در توئیتر منتشر کرد و فریاد می‌زد: «شرم، شرم، رادیو و تلویزیون ما!

انتشار فیلم های عمومی از این تجمع و شعارهای شرکت کنندگان از جمله مرگ بر دیکتاتور بازتاب های متعددی را در شبکه های اجتماعی به دنبال داشت.

گروه نظارت بر ترافیک اینترنتی نت بلاکز می گوید از ساعت 19 به وقت محلی، اینترنت در تهران قطع شده است، درست زمانی که هزاران نفر برای گرامیداشت یاد محمدرضا شجریان به خیابان ها آمدند.

رضا پهلوی آخرین ولیعهد ایران در توییتر به درگذشت آقای شجریان واکنش نشان داد و توییترش با انتشار بخشی از آهنگ آقای شجریان این شعر را برجسته کرد: «گروهی که می گویند نظر حرام است، نظر را حرام کرده اند. و خون مردم حلال است».

محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران در پیامی ضایعه همایون فرزند آقای شجریان را تسلیت گفت.

بسیاری از مقامات ایرانی مانند علی لاریجانی، محمد جوادظریف رئیس سابق مجلس، وزیر امور خارجه، استاندار تهران، وزیران فرهنگ، بهداشت، ورزش و شخصیت‌های سیاسی ایران نیز در پیام‌های جداگانه‌ای به درگذشت محمدرضا شجریان واکنش نشان دادند.

سفارت های کشورهای خارجی با انتشار عکس هایی از این هنرمند ایرانی تسلیت گفته اند، از جمله سفارت فرانسه در تهران که عکسی از آقای شجریان را در توییتر خود منتشر کرده است.

مقر سازمان ملل در ایران نیز با انتشار پیامی در توئیتر درگذشت محمدرضا اشجریان را تسلیت گفت.

مصطفی تاج زاده معاون سابق وزیر کشور و از چهره های شاخص اصلاح طلبان در توییتر خود نوشت: او هنر نفروخت و سربلند و با عزت زندگی کرد و هرگز تسلیم ظلم نشد.

علی دایی، اسطوره فوتبال ایران که در سال های اخیر به دلیل مواضع و اظهاراتش با محرومیت مواجه شده بود، با انتشار آهنگ مرغ سحر (ملک شعار بهار) با صدای محمدرضا شجریان در اینستاگرام به مرگ او واکنش نشان داد. آهنگی که در دو دهه گذشته به نوعی بیانیه مخالفت با تنگناهای سیاسی و سرکوب مخالفان توسط حکومت ایران تلقی شده است.

محمدرضا شجریان، مدرس موسیقی و آواز ایرانی، پس از چندین سال مبارزه با بیماری سرطان در تهران، پنجشنبه ۲۷ اردیبهشت در سن ۸۰ سالگی درگذشت.

اخبار مرتبط

منبع تصویر: تسنیم

جمع کثیری از هواداران محمدرضا شجریان با تجمع مقابل بیمارستان جم تهران به مرگ او واکنش نشان دادند. شامگاه پنجشنبه 26 مهرماه از تهران گزارش شد که گفته می شود نیروهای امنیتی با برخی از هواداران محمدرضا شجریان مقابله کرده اند. معترضان در بیرون بیمارستان شعارهایی مانند مرگ بر دیکتاتور و ننگ بر ما، ننگ بر سداو سمایای ما سر دادند. داد

همایون فرزند محمدرضا شجریان که روز پنجشنبه در تجمع بزرگ مردمی در مقابل بیمارستان جم تهران به نمایندگی از خانواده اش سخنرانی کرد، در شبکه اجتماعی اینستاگرام از مردم کشورش تشکر کرد و گفت جسد پدرش منتقل شده است. پس از برگزاری مراسمی در بهشت ​​زهرای تهران و تشییع در آرامگاه به خراسان. فردوسی در جوار مهدی اخوان سوم به خاک سپرده می شود.

پس از انتشار گفت و گو با پویان آزاده با موضوع «موسیقی و صدور کارت صلاحیت تحصیلی»، این بار بخشی دیگر از گفت وگوی ایسنا با این هنرمند درباره «گفتاردرمانی موسیقی با کلام و بدون کلام» را منتشر می کنیم. وی معتقد است: در حال حاضر نوع بازنمایی موسیقی نسبت به دهه های گذشته تغییر کرده است. در گذشته هم همینطور بود و خود استاد شجریان دقیقاً موسیقی پیشینیان را اجرا نمی کرد و اگر می بود شاید شجریان نمی شد.

پیش از این با سه هنرمند عرصه موسیقی از جمله پدرام درخشانی، کروش بابایی و میدیا فرج نژاد با موضوع «مخاطب موسیقی گوینده و غیر گوینده» به گفت وگو نشسته بودیم.

در این گفت‌وگوها، هر یک از این سه هنرمند دلایلی را مطرح کردند که می‌توان آنها را به سه مورد تقسیم کرد: «محبوب بودن موسیقی با کلام به دلیل پیوندی که بین انسان و آن وجود دارد»، «مبنای ادبی و شعری ایران» و ضعف سیستم آموزش موسیقی در ایران و در ابتدا موسیقی را از سنین پایین آموزش ندهید.»

اینک گفتگوی خود را با پویان آزاده (عضو دانشکده هنر و دانشگاه موسیقیدانان) با موضوع «گفتاردرمانی موسیقی با کلام و بدون کلام» شرح می دهیم.

در این مصاحبه ابتدا از او می پرسیم که چرا مخاطبان ما موسیقی بی کلام را دوست ندارند؟ آیا این ربطی به ادبیات ما دارد؟

آزاده در پاسخ به این سوال پاسخ می دهد: اساساً آواز تأثیر زیادی دارد و ارتباط عمیق تری با روح انسان دارد; زیرا صدای آن از طبیعت می آید و صدایی است که انسان از بدو تولد می شنود و در حافظه او ثبت می شود. به همین دلیل است که آواز بیش از صداهای تولید شده توسط آلات موسیقی بر روح انسان تأثیر می گذارد.

وی همچنین به این موضوع می‌پردازد که «رواج موسیقی بی کلام تنها در ایران متوقف نمی‌شود و در همه کشورهای اروپایی، خواننده‌ها بیشتر از آهنگسازان و نوازندگان شناخته شده و شنیده می‌شوند» و توضیح می‌دهد: البته باید توجه داشت که ما مخاطبان موسیقی ما آمار دقیقی نداریم. به همین دلیل باید بررسی کرد که چند درصد از افراد جامعه و در چه سنی به موسیقی بدون متن و با متن گوش می دهند؟ همچنین چند درصد از جامعه کنسرت های ارکستر ملی، سمفونیک یا موسیقی ایرانی را بدون خوانندگی دنبال می کنند؟

این نوازنده پیانو ادامه می دهد: همچنین نباید فراموش کرد که ذائقه فرهنگ شنوایی انسان هر لحظه تغییر می کند و ثابت نیست. به همین دلیل، در برخی مواقع، مخاطبان حتی ممکن است موسیقی بی کلام را به موسیقی گفتاری ترجیح دهند.

همه چیز به نیت هنرمند بستگی دارد

در ادامه سؤال دیگری را مطرح می کنیم؛ چرا هنرمندانی که حوزه کاری آنها موسیقی بی کلام است در کنسرت های خود از خواننده استفاده می کنند؟ آیا این درست است؟ پاسخ رایگان به این سوال به شرح زیر است: تبادل کار و مدیران اجرایی است. گویی هنرمندی از ارکسترش با موسیقی از فرهنگ دیگری روی صحنه رفت تا اجرای جذاب تری ارائه دهد یا به هدفی که برای خود در نظر گرفته دست یابد.

وی ادامه می دهد: در چنین حالتی سلیقه ای است و اشکالی ندارد; چرا که ما با موسیقی موزه ای یا قدیمی مواجه نیستیم که باید دقیقا تکرار شود و هنرمند بتواند خلاق باشد و با هم ترکیب کند. امروزه خلاقیت از سازهای کشورهای دیگر یا خوانندگانی که به زبان های دیگر می خوانند استفاده می کند.

اگر هنرمند کارش را دوست داشته باشد، عموم هم آن را دوست خواهند داشت

وی پس از پاسخ به سوال قبلی مبنی بر اینکه تا چه حد به طور کلی موافق همراهی هنرمند با سلایق عمومی است، اظهار می کند: فکر می کنم اگر هنرمند از کاری که انجام می دهد خوشش بیاید و ارتباط خوبی با او برقرار کند، مخاطب پیدا می کند. این مثالی است که می گویند: «هر چه از دل برآید در دل می ماند».

آزاده ادامه می دهد که «آمار مخاطب نمی تواند معیار درستی برای سنجش کیفیت باشد». البته برخی آثار موسیقایی مخاطب بیشتری دارند. مثلاً «پرویز مشکاتیان» نسبت به آهنگساز سنتی پاپ مخاطب کمتری در موسیقی دارد، اما لزوماً نمی توان گفت کدام بهتر است. آنچه مهم است کیفیت موسیقی است. نمی توان ارزش قائل شد که چون فلان اثر موسیقایی مخاطب بیشتری دارد بد است یا اثری با مخاطب کمتر خوب است! اگرچه ما آثار مدرن آوانگارد داریم که مخاطبان موسیقی بسیار کمی دارند و حتی قشر تحصیل کرده هم ممکن است این آثار را دوست نداشته باشند، اما شاید اگر 20 نفر مخاطب داشته باشند، همان 20 نفر به کنسرت هایشان بروند.

توانایی گوش دادن به موسیقی کاهش یافته است

با او بحث می کنیم که حتی تا دهه 80 اگر آلبومی از موسیقی ایرانی منتشر می شد، در کنار قطعات گفتاری، قطعات بی کلام هم وجود داشت، اما چرا امروز این ساختار تغییر کرده است؟

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال می گوید: شاید به این دلیل که امکان گوش دادن به موسیقی کم شده است; از آنجایی که مردم امروز حتی بیش از دهه 1980 مشغول هستند، زندگی صنعتی و ماشینی تر شده است. قبلا مردم وقت آزاد بیشتری داشتند، رفت و آمد و رفت و آمد کمتر بود.

او دلایل دیگر این موضوع را اینگونه بیان می کند: شاید تنوع موسیقی و تعداد خوانندگان مطرح و شناخته شده در آن زمان کمتر بوده است. به همین دلیل آثار کمتری تولید شد و امروز همان آثار برای ما نوستالژیک و ارزشمند شده است، اما در زمانه امروز نوع تفسیر موسیقی نسبت به دهه های گذشته تغییر کرده است. در گذشته هم همین طور بود و خود استاد شجریان موسیقی گذشته اش را اجرا نمی کرد و اگر هم می شد شاید شجریان نمی شد. موسیقی دائماً در حال تغییر است و ذائقه فرهنگ شنیداری مردم نیز بر این اساس تغییر می کند. این بدان معناست که ممکن است مردم امروز یک نوع صدا و رنگ را دوست داشته باشند، اما ممکن است در آینده آن را دوست نداشته باشند.

صدا و سیما دیگر رسانه مردمی نیست

سوال دیگری که از این هنرمند مطرح کردیم این بود: «این روزها در رادیو و تلویزیون بیشتر آثار موسیقی پرمخاطب را می بینیم و آثار عمیق فکری کمتری داریم. این موضوع چه تأثیری بر سلیقه مردم در موسیقی امروزی داشته است؟

وی در این باره می گوید: به علاوه امروزه رسانه های مردمی دیگر صدا و سیما نیستند، بلکه فضای مجازی هستند. به همین دلیل صدا و سیما در ذائقه موسیقایی مردم یا گرایش آنها به موسیقی ایرانی یا کلاسیک نقش چندانی ندارد. امروزه بیشتر مخاطبان موسیقی مورد علاقه خود را از طریق فضای مجازی دنبال می کنند.

وی ادامه می دهد: حالا اگر دست اندرکاران وقتی قصد ارائه موسیقی در قالب های امروزی جهانی را دارند، موسیقی خودمان را در اولویت قرار دهند، فرهنگ ما را به روز کنند و از خلاقیت و نوآوری حمایت کنند، برای هدایت ذائقه موسیقایی مردم موثر خواهند بود.

این نوازنده دلیل اولویت دادن به موسیقی ایرانی را اینگونه بیان می کند: چون ما ایرانی هستیم و ابتدا باید موسیقی خودمان را توسعه دهیم. مأموریت اصلی ما ایرانیان این است که ابتدا فرهنگ خود را بشناسیم، سپس آن را یاد بگیریم و توسعه دهیم. البته این امر واجب نیست; چون شاید یک نفر دوست داشته باشد به غیر از موسیقی آمریکایی موسیقی گوش کند، اما اگر موسیقی خودمان را ندانیم یا جلوی رشد آن را بگیریم، مثل این است که خودمان را زیر سوال می بریم.

وی درباره فواید اولویت بندی موسیقی ایرانی نیز می گوید: به این ترتیب اگر در جشنواره های خارجی شرکت کنیم، حرفی برای گفتن خواهیم داشت; زیرا ارائه موسیقی مال ما جذابتر از تقلید موسیقی آنها و ارائه آن در سطوح پایین تر است. کار مبتذل تقلید کورکورانه بدون ساختار فرهنگی و ارائه شده با کیفیت پایین است، اما اگر خلاقیت و نوآوری بر اساس موسیقی خودمان داشته باشیم بسیار موفق تر خواهیم بود.

انتهای پیام

«تلخ ​​پایان زندگی شجریان منحصر به سال گذشته نبود که از صمیمیت خانواده، محبت پزشکان مجرب و علم پزشکی تداوم داشت. عمیق‌ترین تلخی این بود که خواننده برجسته ایرانی در اوج کمال، از حضور بی‌نظیر خود محروم شد و به مردمی که امروز ماتم می‌گیرند و اشک می‌ریزند.

شجریان، خسروی، خواننده ایرانی روز پنجشنبه ۲۷ اردیبهشت درگذشت.

او بدون شک یکی از محبوب ترین هنرمندان ایرانی بود و درگذشت او واکنش های بسیاری را از سوی افراد مشهور و همچنین مردم و هوادارانش برانگیخت.

تنها چند دقیقه پس از مرگ او، صدها نفر در بیرون بیمارستان جم تجمع کردند و گریه کردند.

موج تسلیت افراد سرشناس از همان دقایق اولیه آغاز شد.

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در پیامی از وی به عنوان «یک چهره برجسته هنری و خالق دلنشین ترین نغمات ایرانی و خواننده ربنای رمضان» یاد کرد. وی در ادامه پیام خود گفت: یقینا ملت قدرشناس ایران نام، یاد و آثار این هنرمند محبوب را همیشه در خاطرات خود زنده نگه می دارد.

نیچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق نیز درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت. در این پیام که با عنوان «تنها صدایی که می ماند» آغاز شد، از شجریان به عنوان «آواز خسرو درباره ایران و سرزمین و اسطوره بی بدیل موسیقی» یاد شده است.

آقای بارزانی در پیام خود درگذشت وی را به «جامعه هنری و هوادارانش» تسلیت گفت.

استفان شولتر، سفیر اتریش در ایران، با انتشار توییتی، از شجریان به عنوان «هنرمند محبوب و محبوب» یاد کرد و درگذشت وی را به خانواده و مردم هنردوست ایران تسلیت گفت.

لوریس چکناواریان، نوازنده ایرانی با انتشار پیامی در صفحه اینستاگرام خود، شجریان را افتخار موسیقی ایرانی خواند و درگذشت وی را تسلیت گفت.

کیهان کلهر نوازنده و نوازنده ویولن در صفحه سیاه اینستاگرام خود نوشت: جان درگذشت.

مژگان شجریان دختر آقای شجریان در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «صدای تاریخ به پناه مردم ایران رفته است. »

محمود دولت آبادی نویسنده با انتشار پیامی با عنوان «یادش زنده و آوای صدایش همیشه» درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت و نوشت: تلخی پایان زندگی شجریان بی نظیر نبود. . تا همین سال گذشته با صمیمیت خانواده و محبت پزشکان مجرب و علم پزشکی زنده نگه داشته شد. عمیق ترین تلخی این بود که خواننده برجسته ایرانی در اوج کمال، از حضور بی نظیر خود محروم شد و برای مردمی که امروز به سوگ او می نشینند و اشک می ریزند.

بسیاری از خوانندگان مطرح خارج از کشور مردم ایران را در این سوگواره همراهی کردند.

از جمله ابراهیم حامدی، ابی با انتشار پیامی در اینستاگرام نوشت: مرغ سحر را تاج بگذار… زبانم نمی تواند احساسم را توصیف کند، استاد آواز ایرانی، اعتبار و افتخار موسیقی کشورم دیگر نیست. با ما به مردم عزیز ایران، خانواده داغدار حنار و خانواده محترم ایشان تسلیت می گویم.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت. آقای ظریف در اینستاگرام خود این بیت از حافظ را نوشت: «صدایی بهتر از کلام عشق ندیدم… یادگاری که در این گنبد چرخان بماند» و افزود: با اندوه فراوان آموختم. و احساسی که اسطوره بزرگ هنر و موسیقی و آواز ایران زمین و سفیر پرافتخار فارسی زبانان جهان… ما را لبریز کرده است.

محمدرضا شجریان متولد 1319 در 80 سالگی در تهران درگذشت. گمان می رود جسد او در آرامگاه فردوسی در طوس به خاک سپرده شود.